نقش نیروی کار تحصیل‏کرده و رشد بهره‏وری کل عامل‏های تولید در بخش کشاورزی ایران

هدف این پژوهش، بررسی رابطه‏ی علّی بین نیروی کار تحصیل‏کرده و رشد بهره‏وری کل عامل‏های تولید در بخش کشاورزی ایران است. جامعه آماری، نیروی کار تحصیل‏کرده در بخش کشاورزی کشور ایران و دوره زمانی در نظر گرفته شده 92-1360 می‏باشد. بدین منظور با استفاده از روش هم انباشتگی جوهانسن- جوسلیوس، رابطه‏ی بین نیروی کار تحصیل‏کرده و رشد بهره‏وری کل عامل‏های تولید در بخش کشاورزی ایران و همچنین رابطه‏ی علّی بین این دو متغیر با بهره‏گیری از آزمون علیت گرنجر، بررسی شد. نتایج آزمون هم‏انباشتگی جوهانسن- جوسلیوس، نشان داد که یک رابطه هم‏انباشتگی بلندمدت مثبت بین متغیرهای یاد شده وجود دارد. همچنین بر پایه آزمون علیت گرنجر، وجود رابطه‏ی علّی بین نیروی کار تحصیل‏کرده و رشد بهره‏وری کل عامل‏های تولید تأیید شد. نتایج مدل تصحیح خطای برداری نیز نشان داد که در کوتاه‏ مدت، نیروی کار تحصیل‏کرده تأثیر معناداری بر رشد بهره‏وری کل عامل‏های تولید در بخش کشاورزی داشت. بنابراین نیروی کار تحصیل‏کرده با افزایش رشد بهره‏وری سبب افزایش تولید و رشد و پیشرفت بخش کشاورزی شده است. بر این پایه، سیاستگذاری و برنامه‏ریزی در زمینه آموزش و هدایت نیروی کار و انتقال اطلاعات و دانش آنان به کشاورزان، امری ضروری است.